پاسخ به داوری مقاله – اشتباه داوری جزئی از داوری!

اگر یادتان باشد چند ماه پیش مطلبی درباره چاپ مقاله در ژورنال‌های خارجی در وبلاگ ترنسیس نوشتیم، به فراخور آن متن به توضیح اقدامات و احیانا چالش‌هایی پرداختیم که یک دانشجوی مفلوک در پروسه چاپ مقاله باید به آنها رسیدگی کند. یکی دوتا هم نبود و خلاصه نمی‌شد درباره بعضی موارد مفصل‌تر قصه بگیم. به همین دلیل قرار گذاشتیم مطلب مفصل‌تری درباره پاسخ به داوری مقاله یا (Reviewer comments respond) براتون بنویسیم. در مطلب امروز به بررسی جزئیات بسیار مهمی می‌پردازیم که در نحوه پاسخگویی به کامنت‌های‌ داور مقاله شدیدا به کارتون میاد. از همینجا به دوستانی که دنبال سابمیت کردن مقاله هستند سلام می‌کنم 🙂
با یک متن درباره آشنایی با حالت‌های مختلف ریجکت یک مقاله و نحوه پاسخ به داوری مقالات چطورید؟

 

پاسخ به داوری مقاله – عبور از تونل وحشت مسیر ژورنال‌های معتبر!

درمسیر نگارش یک مقاله ممکن است به موانع متعددی برخورد کنید که یکی از مخوف‌ترین آنها پروسه تایید شدن مقاله در میز داوری است. ریجکت شدن مقاله دانشگاهی، اتفاقی است که ممکن است برای هر دانشجویی که مقاله‌اش را برای ژورنال‌های معتبر سابمیت کرده‌ پیش بیاد. با اینکه این موضوع شدیدا استرس‌زاست اما اگر پروسه نگارش مقاله را بدانید از این اضطراب کاسته می‌شود. حتما راه حل‌هایی وجود دارد پاسخ به داوری مقاله را به صورت منطقی بدهید.
در این مطلب می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که اساسا پاسخ به داوری مقاله به شکل حرفه‌ای و صحیح باید چگونه باشد؟ آماده‌اید؟

 

قبل از پاسخ به داوری مقاله باید از دلایل ریجکت مطلع باشید!

اگر مقاله شما از سوی هیات داوران، و یا سردبیر یک مجله به طور کامل و بدون کامنت ریجکت شده‌است (مثلا به این دلیل که موضوع مقاله شما خارج از حوزه پژوهشی مجله مورد نظر است) یعنی پرونده سابمیت مقاله در آن ژورنال تمام است. اگر داوران مقاله را بدون کامنت ریجکت کنند معمولا دلایل علمی پشت قضیه است؛ اما گاهی ریجکت شدن توسط سردبیر و قبل از ارسال متن مقاله به بخش داوری همتا رخ می‌دهد. یعنی سردبیر مجله به دلایلی که قبلا در مطلبی که درباره دلایل ریجکت مقاله توضیح داده‌ایم، مقاله شما را قبل از مرحله نظارت فنی داوران ریجکت می‌کند.

این الزاما به این معنا نیست که مقاله شما اعتبار ندارد، بلکه ممکن است صرفا به این دلیل باشد که جای درستی برای انتشار مقاله انتخاب نکرده‌اید. اما اگر هیات داوران مجله برای مقاله شما comment گذاشته و زمانی تعیین کرده‌باشند تا تغییرات مورد نظرشان را اعمال کنید، این یعنی هنوز شانس چاپ مقاله در آن مجله وجود دارد. به همین دلایلی که گفتیم لازمه قبل از پاسخ به داوری مقاله از مهم ترین دلایل ریجکت مقالات مطلع باشید؛ دلایلی که در ادامه خیلی خلاصه به آنها اشاره می کنیم ولی شما سر فرصت مطلب قبلی ترنسیس را در اینباره بخوانید. (یک چیز دیگه، اگر احیانا برای ترجمه مقاله تخصصی نیاز به کمک داشتید میتونید روی سایت ترنسیس حساب کنید. تجربیات موفق و پرشمار ما در ترجمه متون تخصصی میتونه کمک زیادی بهتون بکنه و بار از دوش شما برداره!)

چرا سردبیر یا داوران مجلات مقالات ما را ریجکت می‌کنند؟

می توان لیست بلندبالایی نوشت از دلایلی که ممکن است براساس آن مقاله ای ریجکت شود. اما اگر بخواهیم به صورت مختصر به مهمترین دلایل اشاره کنیم، این دلایل عبارتند از:

• مقاله شما برای مخاطبان مجله ی مورد نظرتان مناسب نیست (یعنی به حوزه پژوهشی یا Aims & Scope مجله ارتباط ندارد.)
• مقاله دانشگاهی که نوشته‌اید در راستای اهداف رشته علمی‌تان تشخیص داده نشده و اطلاعات جدیدی را به آن رشته علمی اضافه نمی‌کند.
• استانداردهای نگارشی، ارگونومی و فرمت مقاله‌نویسی رعایت نشده‌باشد.
• شیوه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها قابل اتکا نباشد.
• مقاله شما بخشی از یک مقاله بزرگتر باشد که قبلا به چاپ رسانیده‌اید.
• کاور لتر ندارید و اسامی مشارکت‌کنندگان در مقاله به درستی ذکر نشده‌باشد.
• دلایل فنی و علمی – نقد متدولوژی یا شیوه ارزیابی و داده کاوی

 

مراحل داوری مقاله – پاسخ سردبیر مجله به مقالات ارسالی چگونه است؟

۱- ریجکت مقاله بدون کامنت (Reject without comment)

شاید از هر روانی برگشت خوردن مقاله بدون هیچ کامنت و توضیحی برای شما بسیار سخت باشه، طبیعی هم هست. شاید احساس می‌کنید تلاش‌های شما که در طی نگارش مقاله متحمل شده‌اید نادیده و بی ارزش گرفته شده‌است. شاید حتی در مقایسه با آنچه قبلا بوده‌اید، تلاش‌هایی که برای نگارش مقاله‌تان کرده‌اید در کل زندگی شما بی‌سابقه بوده باشد! اینها همه قبول… اما برگشت مقاله بدون کامنت یا desk rejection تقریبا دو حالت دارد؛
– موضوع پژوهش شما با Aims & Scope مجله تناسب نداشته باشد.
– فرمت مقاله نویسی رعایت نشده‌باشد یا زبان نگارشی مقاله دچار ایرادات جدی باشد.
در این دوحالت سردبیر مجله ناچار می‌شود بدون هیچ نقطه نظری مقاله شما را ریجکت کند.
اگرچه اگر فقط و فقط دلیل اول بخواهد مانع انتشار مقاله در یک ژورنال باشد معمولا سردبیر آنرا به اطلاع نویسنده می‌رساند.
در این شرایط امکان چاپ مقاله در ژورنال مربوطه به طور قطعی میسر نیست و نویسنده باید پس از بازبینی مجدد آن‌را به ژورنال دیگری ارسال کند.

۲- پیشنهاد کردن یک ژورنال برای ارسال مقاله (Recommend transfer to another journal)

این سبک پاسخ سردبیر مجله در وهله اول به همان دلیل است که بالاتر گفتم. در دل این خبر بد یک خبر خوب هم هست؛ اینکه مقاله شما ایرادات فاحش ندارد که بخواهد بدون ارسال به بخش داوری مقاله ریجکت شود. معمولا انتشاراتی که در زمینه چاپ مقالات علمی فعالیت می‌کنند مجلات مختلفی در زمینه‌های مختلف دارند، از قضا ممکن است سردبیر این مجلات یک نفر باشد. اگر سردبیر مجله‌ای که مقاله تان را برایش ارسال کرده‌اید احساس کند مقاله برای مجلات دیگر این نشریه مناسب‌تر است به شما پیشنهاد می‌کند مقاله تان را به جای مجله فعلی به مجله دیگر ارسال کنید.

۳- ارسال مقاله به بخش داوری همتا (Send the manuscript for peer review)

این پیام یعنی از خان اول به سلامت گذر کرده‌اید. در انتخاب مجله تصمیم صحیحی گرفتید و اصول مقاله نویسی و زبان نگارش آن در حد استاندارد بوده‌است. از اینجا به بعد مسئولیت بررسی مقاله شما به عهده داوران مجله است. به این مرحله به اصطلاح داوری همتا می‌گویند. پس از اعمال نظر داوران در این مرحله، پروسه پاسخ به داوری مقاله استارت می‌خوره!

 

پاسخ داوران پس از مرحله داوری | برای پاسخ به داوری مقاله قبل از هر چیز خشمتونو قورت بدید!

بالاتر اشاره کردیم که یکی از مدل‌های ریجکت مقاله، حالتی است که هیات داوران بعد از بررسی متن پژوهش، آن را از نظر علمی دچار اشکالات اساسی یا جزئی می‌بیند و تایید مقاله را تا زمان اصلاح این موارد عقب می‌اندازند. به طور کلی داوری مقالات، از چند حالت خارج نیست. حالت خوشگل ماجرا همون اکسپت و تاییدیه مجله برای چاپ مقاله شماست 🙂
اونایی که این حالتو تجربه کردند، معمولا در چندمرحله اصلاحات داوران را روی مقاله اعمال کرده‌اند. خیلی به ندرت پیش می آید که مقاله شما یک ضرب تاییدیه یک مجله را بگیرد؛ (فرقی هم نمی کنه نگارنده مقاله امیرحسین رحیم دباغ باشه یا ایلان ماسک، صاحب کمپانی تسلا!)

1. پذیرش مقاله به شرط اعمال تغییرات جزئی

موضوع این است که شما ممکن است با یک هیات داوری شبیه کنیز حاج باقر طرف باشید. خودمانی‌اش میشه اینکه تیم داوری شاید دلش نمیخواسته مقاله شما در همان گام اول یک ضرب تایید بشه 🙂
در هر حال این پیام یعنی کار شما از دید هیات داوران نیاز به اعمال تغییرات جزئی دارد، اما کلیت آن مورد قبول آنها قرار گرفته‌است. درهر حال مبارکه و بگید بیاره ناپلئونی ره 🙂 چون پاسخ به داوری مقاله در این حالت خیلی پیچیده نمیشه معمولا…

2. پذیرش به شرط اعمال تغییرات اساسی

اگر این کامنت به شما ایمیل شد، یعنی مقاله‌تان به خانه تکانی نیاز دارد. احتمالا این قدم، زمان‌‌بر‌ است و کمی عصبانی تان خواهد کرد. ولی چاره‌ای نیست. باید به سازشان برقصید؛ این جواب یعنی کلیات مقاله شما مورد پذیرش است اما در موارد متعددی نیازمند اعمال تغییرات جزئی یا کلی است.

3) بازبینی اساسی و ارسال مجدد

خونسرد باشید! مقاله شما مقاله بدی نیست. ولی خب، تقریبا باید آن را دوباره بنویسید. واضح‌تر بگویم، مقاله شما و ایده مرکزی تان اصلا بد نیست؛ فقط نحوه پرداختن شما به مسئله دردسرساز است. باید روش‌شناسی آن را بازبینی کنید، دوباره کار کنید و بنویسید، شاید حتی نتیجه دیگری هم بگیرید. البته این از قبل مشخص نیست. نتیجه‌ی کار شما را پژوهشتان مشخص می کند. این کامنت داوران در اصطلاح دانشگاهی‌ها به رد مشروط معروف است.

4) ریجکشن

متاسفم! مقاله تان پذیرفته نشده‌است. این واضح ترین پیامی است که ممکن است دریافت کنید و جای چانه زنی هم ندارد. در این موقعیت هولناک به شما حتی فرصت برای پاسخ به داوری مقاله نمی‌دهند.

 

پاسخ به داوری مقاله چگونه است؟

بعد از آشنایی با انواع کامنت‌هایی که داوران یا سردبیران مجلات به مقاله می دهند؛ مرحله مهم‌تر این است که پاسخ به داوری مقاله را چگونه و با چه لحنی انجام دهید. هم باید به لحن خود توجه کنید و هم به نحوه پاسخ دادنتان. بالاخره هیات داوران هر مجله، متخصصان رشته شما و حتی احتمالا از اساتید شما هستند.

اینجا ما پیشنهاداتی به شما ارائه می کنیم تا بتوانید در پروسه جواب به داوری مقاله با دشواری کمتری مواجه بشید. البته پیشنهادات ما شامل اصلاحات تخصصی و علمی متن مقاله نیست؛ ما توجه شما را به ریزه‌کاری‌هایی جلب می‌کنیم که ممکن است در ظاهر خیلی چشمگیر نباشند، اما در نهایت خیلی کارتان را جلو می‌اندازند.

 

حفظ آرامش و پرهیز از لجبازی – گام اول پاسخ به داوری مقاله

به نظر من بهتر است بعد از اینکه ایمیلی دریافت کردید، کمی به خودتان فرصت بدهید و آرامشتان را بدست آورید. طبیعی است که به هم بریزید، عصبانی و حتی کمی هم ناامید شوید. اما طبیعی نیست که برای مدت طولانی در این حال بمانید. زود خودتان را جمع و جور کنید و اوضاع را تحت کنترل بگیرید. چون عصبانیت شما می تواند باعث شود حتی کامنت ها را درست نفهمید و مراحل پاسخ به داوری مقاله را به خوبی طی نکنید. نفس عمیق و ریلکسیشن!

 

کامنت‌ها را لیست کنید – برای پاسخ به داوری مقاله بیش از آنها منظم باشید!

راستش را بخواهید احتمالا داوران خیلی وقت ندارند بعد از سابمیت مجدد، مقاله شما را از اول بخوانند. بنابراین برای پاسخ به داوری مقاله، به جای اینکه تغییرات مورد نظر داوران را در خود متن اعمال کنید، آن‌ها را جدا کنید و در متنی جداگانه با ارجاع به متن اصلی بنویسید.

مهم این است که پاسخی که به داور می دهید واضح باشد. بر همین اساس بهتر است هر تغییری را مشخصا زیر همان نظر اعمال کنید و بگویید که این تغییرات مربوط به کجاست (حتی لازم است شماره صفحه، پاراگراف و خط را هم دقیق بنویسید! بله!) و اینطوری باعث می‌شوید داور گیج نشود و متوجه اصلاحات شما بشود. 

قرار نیست که شما با همه کامنت‌ها الزاما موافق باشید و هر چه داوران گفته‌باشند را در متن خود اعمال کنید. ولی اگر می‌خواهید یک کامنت را رد کنید، باید دلیل خوبی داشته‌باشید. اگر لازم است، در استدلال خود به منابع و مقالات ISI دیگر هم ارجاع بدهید.

 

حواستان به جزئیات و ریزه کاری‌های کامنت داوران باشد

باور کنید در پاسخ به داوری مقاله جزئیات گاهی بیشتر از کلیات متن شما مهم می‌شوند. مثلا اگر از شما خواسته‌ شده که داده‌های خود را دقیق تر متن ارائه دهید یا مثلا دوباره آن‌ها را تفسیر کنید، می‌توانید آزمایش‌هایی را که انجام داده‌بودید، به طور دقیق ذکر کنید یا اگر ممکن است، حتی دوباره آن‌ها را انجام دهید. حواستان باشد جوری بنویسید که داوران را بین دو فایل اولیه و اصلاحی خود سردرگم نکنید. مرتب و روشن بنویسید.

 

در پاسخ به کامنت‌های داوران نهایت ادب را رعایت کنید

یادتان باشد داوری مقالات مسئله شخصی نیست. شبیه کشتی گیرانمان نباشید که وقتی می‌برند یاد خدا می‌کنند و وقتی می‌بازند، یاد غرض و مرض کمیته داوران می‌افتند! مطمئن باشید هیچکس نسبت به شما کینه شخصی ندارد. پس در پاسخ به داوری مقاله؛ اگر با کامنتی موافقید، آن را مستقیما اعمال کنید و به متن اصلی ارجاع دهید. ولی اگر مخالفید، در پاسخ به داوری مقالات سعی کنید در نهایت ادب با ارائه دلیل و مدرک مخالفت خود را اعلام کنید. اگر بخواهید می‌توانید به منابع و مقالات دیگر هم ارجاع بدهید.

 

کامنت تغییر اساسی دقیقا یعنی چه؟

مختصر و مفید بگوییم تغییر اساسی یعنی شخم زدن متن. وقتی شما از طرف مجله مورد نظرتان کامنت تغییر اساسی دریافت می‌کنید می‌تواند چند معنا داشته باشد:

1) کم و زیاد کردن تعداد کلمات متن:

می‌دانیم که این کار واقعا دشوار و دردناک است! ولی چاره‌ای نیست. شاید حتی مجبور باشید تا نیمی از متن خود را حذف کنید یا اصلا به اندازه نیمی دیگر به آن اضافه کنید. تعداد کلمات متن در یک مجله، به استانداردهای آن برمی‌گردد؛ وگرنه سردبیر و هیات داوران با شما پدر کشتگی ندارند!

2) اضافه کردن داده‌های بیشتر یا بازبینی در روش شناسی:

شنیده‌اید که می گویند فلان کس در کارش لنگ می‌زند و جای پایش خیلی محکم نیست؟ گاهی شما هم همین وضعیت را پیدا می‌کنید. ممکن است واقعا داده‌ها و آزمایش‌هایی که انجام دادید – البته با تمام زحمات انکارناپذیرش- برای اثبات فرضیه تان کافی نباشد. به همین دلیل شاید مجبور شوید در پاسخ به داوری مقالات داده‌ها و آزمایش‌هایتان را بیشتر کنید.

شاید چیزی که سخت‌تر از ارائه این داده‌ها باشد، بازبینی روش‌شناسی مقاله تان است! فکر کنید باید بشینید به یک مطلب x با یک دیدگاه جدید نگاه کنید و بعد دوباره نتیجه گیری کنید که ممکن است با نتیجه اولیه هم یکی نباشد. خدا صبرتان بدهد، چون وقتی با چنین کامنتی از سمت داوران مواجه بشید، در پاسخ به داوری مقاله یکجورایی باید یک متن جدید برایشان بفرستید.

 

مدارک مورد نیاز برای پاسخ به داوری مقاله را آماده کنید!

هر مجله ای فرمت نگارشی خاص خود را دارد. علاوه بر اینکه شما باید مقاله را در فرمت آن مجله بنویسید، باید یک سری مدارک را هم برای پاسخ به داوری مقالات به کار خود ضمیمه کنید. بالاخره همه جا کاغذبازی هست و تمامی هم ندارد. در اینجا به طور مختصر درباره این مدارک توضیح می‌دهیم:

نامه معرفی یا Cover Letter

با نامه فدایت شوم اشتباهش نگیرید. اما بهتر است در پاسخ به داوری مقالات، این نامه را خیلی مودبانه بنویسید. از ویراستار صمیمانه تشکر کنید که امکان بازبینی در مقاله را برای پاسخ به داوری مقاله فراهم کرده است. سپس توضیحات کلی بدهید و درخواستتان را به طور مختصر برای ارزیابی دوباره کارتان ارائه دهید. اگر این نامه را فارسی نوشته‌اید، می توانید با اطمینان خاطر آن را برای ترجمه به ترنسیس بسپارید 🙂

فهرستی از پاسخ‌هایتان به داوری مقالات

کامنت‌های داوران و پاسخ‌هایی که شما به آن ها داده‌اید باید به صورت جداگانه ضمیمه شوند. این جدا بودن باعث می‌شود ارزیابی مجدد کار شما برای داوران راحت‌تر شود.

داکیومنتی که تغییرات در آن اعمال شده است (Track changes document)

در این برگه باید تغییراتی که اعمال کرده‌اید را مشخص کنید. یعنی باید برای پاسخ به داوری مقاله، در یک نسخه از متن اولیه‌تان، قسمت‌هایی را که نقد شده‌اند هایلایت کنید تا داور و ویراستار مجبور نشوند متن را به طور کامل دوباره بخوانند.

نسخه نهایی را هم باید ارسال کنید

در این نسخه شما باید متن اصلاح شده‌ی خود را ارائه کنید؛ یعنی متن اصلی خودتان به همراه تغییراتی که باید در پاسخ به داوری مقالات آن را اعمال کرده‌اید. این نسخه کار ویراستار و داوران را در خواندن و بازبینی متن آسان‌تر می‌ کند.

 

تشکر از الطاف همایونی علیجناب داور فراموش نشه!

داوران عاشق چشم و ابروی شما نیستند (باشند هم اینجا جای ابرازش نیست). درست است که بابت کارشان پول دریافت می‌کنند، اما بهرحال زمان نسبتا زیادی می‌گذارند و با متن شما سروکله می‌زنند. آن ها نهایتا می‌خواهند به کار شما کمک کنند. به نیت خیر آن‌ها شک نکنید. در انتهای پاسخ به داوری مقالات حتما حتما از داوران و زحمت‌هایشان تشکر کنید.

 

نمونه جواب‌های متداول در پاسخ به داوری مقاله

حین نگارش متن خیلی دلم می‌خواست نمونه‌ای از پاسخ به داوری مقاله رو برای شما ارائه کنم. مطلبی رو در وبلاگ شبکه مترجمین دیدم که خالی از لطف نیست بخشی از اونو اینجا بیارم.

اگر داور چشمش ته اسکانی است!

اگر حس می‌کنید داوران اصلا متن شما را به درستی نخوانده‌اند بهتر است به روش زیر این کار را انجام دهید:

We did not intend to indicate [بهتر است اینجا نظر اشتباه داور را بگویید], and we have therefore altered the text to specify that [نتیجه‌گیری درست خودتان را اینجا بنویسید].

اگر داور شوت بزند!

اگر می‌خواهید به داوران بگویید که آن‌ها احتمالا منظور متن شما را خوب نفهمیده‌اند؛ می‌توانید در پاسخ به داوری مقاله بنویسید که سعی می‌کنید منظورتان را برایشان شفاف‌تر توضیح دهید.

Several statements that we made were more ambiguous than intended, and we have adjusted the text to be clearer.

اگر داور فلسفه بافت چه کنیم؟

اگر بخواهید بگویید آزمایش‌هایی که داوران خواسته اند تا شما آن ها را انجام دهید زیاد طولانی هستند، پاسخ به داوری مقاله را به این شکل بیان کنید:

The suggested experiment is interesting and would provide additional information about…, but we feel that it falls outside the scope of this study.

اگر سوال بی جوابی پرسید چگونه برای داوری مقاله اقدام کنیم؟

اگر داوران خواسته باشند جواب سوالی را بنویسید که تا به حال مرجع موثقی برای پاسخ به آن پیدا نشده‌است، می‌توانید برای پاسخ به داوری مقاله از این جمله استفاده کنید:

This is a valid and important question, and we are curious what the results would be. However, we are unaware of any studies that provide the answer.

اگر داور از قوم بنی اسرائیل بود چه؟

اگر می‌خواهید از داوران بخواهید ایرادات بنی اسرائیلی نگیرند و بیخیال شوند؛ بهتر است بگویید:

We apologize for this error, and we have corrected the text as suggested.

البته باید حواستان به شیوه نامه‌های هر مجله هم باشد. ولی با رعایت این نکات احتمالا مرحله حساس داوری، و نیز پاسخ به داوری مقاله کمی ساده تر بشه.