اشتباهات بزرگ در ترجمه – از رخداد جنگ تا ضرر میلیون دلاری

شغل مترجمی شغل اثرگذاری است. این را به صورت شعاری خیلی از ما شنیده‌ایم. اما اینکه این اثرگذاری گاهی بتواند یک میلیون نفر را قربانی کند، شاید برایمان دور از ذهن باشد! فاجعه بندر تیانجی را یادتان هست؟
اشتباه در ترجمه روش‌های نگهداری از مواد منفجره، بزرگترین انفجار قرن را رقم زد! انفجاری که صدایش در چند کشور شنیده‌شد! ما در این متن می‌خواهیم به شیوه اثرگذاری فاجعه‌بار مترجمانی بپردازیم که با ثبت یک اشتباه فجایع انسانی، جنگ، زیان‌های مالی بزرگ و آبروریزی در سطوح بین‌المللی رقم زدند 🙂 در این متن به اشتباهات بزرگ در ترجمه می‌پردازیم که تبعات بعضی از آنها گاهی مو بر تن آدم راست می‌کند!

اشتباهات بزرگ در ترجمه – قسمت اول: ترجمه‌ اشتباه و سوتی تبلیغاتی

نمیخواستم این مطلب رو با تعریف کردن ماجرای خون‌وخونریزی‌های رخ داده در اثر سوتی و اشتباه مترجمان باز کنم 🙂 بیاید اول از شاهکارهای دست اول برندهای معروف شروع کنیم. در این بخش به اشتباهات بزرگ در ترجمه‌های انجام گرفته برای برنامه‌های تبلیغاتی شرکت‌های بزرگ می‌پردازیم. از پیام تبلیغاتی بامزه‌ی کمپانی Ford که میگفت با خرید این ماشین خانه آخرتتان را آباد می‌کنیم بگیرید تا سوتی کمپانی KFC که گفت اعضای بدنتونو کباب می‌کنیم بدید بخورید 🙂

اشتباه بزرگ در ترجمه شعار تبلیغاتی برند KFC

رستوران زنجیره‌ای معروف آمریکایی در همان روزهای آغازین کمپین تبلیغاتی در شهر پکن چین مجبور به جمع آوری بنرهای تبلیغاتی خود شد. علت این اتفاق یک اشتباه به ظاهر کم اهمیت در برگردان کردن شعار تبلیغاتی این رستوران بود: “اینجا انگشت‌هایتان را می‌خورید!”
با وجود فرهنگ همه‌چیزخواری در کشور چین این شعار تبلیغاتی به گونه‌ای بازتاب پیدا کرد که گویی در این رستوران انگشت دست انسان‌ها را به عنوان غذا جلوی مشتریانشان می‌گذارد! خوشبختانه مدیران تبلیغاتی خیلی زود متوجه اشتباه مهلکشان شدند و طولی نکشید که این پیام را از چینی‌ها دریافت کردند. صرفه‌جویی چند 10 دلاری بابت همکاری نکردن با یک شرکت ترجمه معتبر، برایشان حدود نیم میلیون دلار آب خورد.

اشتباه بزرگ در ترجمه – گدابازی کمپانی pepsi

شرکت پپسی از دیگر شرکت‌های چندملیتی بود که طعم شکست کمپین تبلیغاتی را بابت ترجمه غلط شعار انتخاب شده، تجربه کرد. مدیران این شرکت در اندیشه جهانی‌شدن و وسعت دادن به بازار مشتریان خود در سال 1960 با شعار “با پپسی جان دوباره‌ای بگیرید ” تصمیم گرفتند وارد بازار گسترده کشور چین شوند. تصمیمی که با عدم انتخاب یک شرکت ترجمه کارکشته ممکن بود با شکست مفتضحانه و ضرر هنگفت مواجه شود. شعار انتخابی شرکت پپسی در کشور چین به گونه‌ای ترجمه شد که این مفهوم را در برداشت: اجداد مرده شما با خوردن پپسی زنده می‌شوند!
مساله‌ای که توهین یک بیگانه تلقی شد و البته با عذرخواهی مدیران خیلی زود اصلاح گردید.
ضرر چند میلیون دلاری جمع آوری تبلیغات و تهیه نمونه‌های اصلاح شده شاید کمترین مجازات آنها بود.

اشتباه بزرگ در ترجمه یقه کمپانی Ford را هم گرفته!

غول خودروسازی آمریکایی با شعار “ماشین‌های فوق‌العاده زیبا”، تصمیم گرفت وارد بازار مصرف قاره اروپا و به طور خاص کشور بلژیک بشود. با وجود آنکه آوازه خودروهای این شرکت در سراسر دنیا پیچیده‌بود، اما برگردان این شعار به زبان بلژیکی آنقدر افتضاح انجام گرفت که این شرکت مجبور شد شعار و برنامه‌های تبلیغاتی خود را تغییر دهد. آنچه بلژیکی‌ها از آن پیام در می یافتند هولناک بود:
“هر ماشین دارای یک جسد با کیفیت”!
یک چیز تو مایه‌های اینکه جرات دارید سوار ماشین بشید تا خانه آخرتتون باشه و اینا!

اشتباهات بزرگ در ترجمه پیام سیاستمدارها – از جنگ عراق تا بمباران هیروشیما

اشتباهات بزرگ در ترجمه وقتی پای سیاست و قدرت وسط کشیده میشه خطرناک‌تر هم هست. صرف نظر از فریبکاری آشکار دولت آمریکا برای اعلام جنگ علیه عراق یا ویتنام، گویا رد ترجمه اشتباه در آغاز این وحشی‌گری‌های خونبار بی تاثیر نبوده‌است. در ادامه به تعدادی از اشتباهات ترجمه که باعث رخداد فجایع انسانی شده می‌پردازیم.

اورانیوم یا بمب اتم؟ اشتباه در ترجمه باعث بروز یک جنگ تمام عیار شد!

در سال 2003، جرج بوش برای توجیه‌کردن حمله آمریکا به عراق در کنگره آمریکا بیان کرد که دولت بریتانیا گزارشاتی دریافت کرده که بر طبق آن‌ها صدام‌ حسین به‌ دنبال وارد کردن تعدادی بمب اتم از کشور نیجریه بوده است. چند ماه پس از اعلام این بیانیه، آمریکا به عراق حمله کرد. بعدها مشخص شد که عراق دارای هیچ سلاح کشتار جمعی یا برنامه اتمی نبوده و حتی هیچ اورانیومی را از آفریقا وارد نکرده‌است.

جرج بوش اطلاعات نادرست خود را از کجا کسب کرده‌بود؟ بنا بر یک منبع خبری، سازمان سیا اطلاعاتی دریافت کرد که بر طبق آن در بین سال‌های 1991 تا 2001 دولت عراق تلاش کرده تا پانصد تن اورانیوم اکسید را از نیجریه خریداری کند. اما رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی به عموم اطلاع داد که این اسناد نادرست بوده و ترجمه آن‌ها دارای اشتباهات جدی بودند! به همین سادگی…

اشتباه در ترجمه‌ی پاسخ امپراطوری ژاپن و بمبی که میلیون‌ها نفر را نابود کرد!

در تاریخ 26 جولای ۱۹۴۵، ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و چین اولتیماتومی را به ژاپن ارسال کردند و خواستار تسلیم این کشور در جنگ جهانی دوم شدند. در این اولتیماتوم اعلام‌ شده‌بود که اگر ژاپن کاملاً خود را تسلیم نکند به‌طور کامل ویران و نابود خواهد شد. در آن زمان، نخست وزیر ژاپن، کانتارو سوزوکی باید پاسخی به این اولتیماتوم می‌داد، اما دولت ژاپن هنوز به یک تصمیم قطعی در این مورد نرسیده‌بود. بنابراین، سوزوکی در بیانیه‌ای اعلام کرد که “درحال حاضر، از دادن پاسخ به این اولتیماتوم خودداری می‌کند.” این واژه به اشتباه ترجمه شد و معنی اشتباه آن به این شکل درآمد که: “این اولتیماتوم ارزش پاسخ دادن را ندارد.” در پی این اشتباه ترجمه دو شهر هیروشیما و ناگازاکی مورد حمله اتمی آمریکا قرار گرفته و ویران شدند.

اشتباهات بزرگ ترجمه در نظام پزشکی

بیماری با نام رامیرز که وضعیت سلامت بسیار وخیمی داشت در بیمارستان فلوریدا بستری شد. رامیرز مسموم شده بود و نیاز به درمان فوری داشت. متاسفانه، کارکنان بیمارستان به دلیل اضطراری بودن وضعیت رامیرز، با دقت به حرف‌های او گوش نداده و در ترجمه حرف‌هایش اشتباه کردند؛ آن‌ها فکر کردند که او به جای مسمومیت مقدار زیادی دارو را مصرف کرده است. رامیرز نجات یافت، اما درمان اشتباه او باعث شد تا به فلج چهار اندام دچار شود. رامیرز از کارکنان این بیمارستان شکایت کرد و توانست مبلغ ۷۱ میلیون دلار غرامت را بابت این درمان اشتباه دریافت کند.

پرتو درمانی بیش از حد بیماران سرطانی در فرانسه

در فرانسه، ۷ بیمار سرطانی در اثر قرار گرفتن زیاد در معرض پرتودرمانی جان خود را از دست داده‌اند. شاید این مسئله را باور نکنید، اما کتابچه‌های راهنمای استفاده از دستگاه پرتودرمانی به خوبی به فرانسه ترجمه نشده بودند و هیچ‌کس تا پس از مرگ این بیماران متوجه این موضوع نشد. به دلیل ترجمه اشتباه این کتابچه های راهنما، پزشکان در اعمال میزان پرتودرمانی دچار اشتباه شده بودند. درنتیجه، بیماران سرطانی به طور ناخواسته در معرض میزان زیاد پرتودرمانی قرار گرفته و جان خود را از دست دادند.

اشتباه ترجمه سنت جروم در کتاب مقدس!

سنت ژروم قدیس حامی مترجم‌ها، برای ترجمه کتب عهد عتیق، برخلاف دیگران که از نسخه یونانی قرن سومی آن استفاده کرده بودند، زبان عبری را فراگرفت تا بتواند متن اصلی آن ‌را به لاتین ترجمه کند. این نسخه لاتین که بعدها پایه و اساس صدها ترجمه دیگر شد، دارای یک اشتباه بود که بسیار مشهور شد. بر اساس متن آن، زمانیکه موسی از کوه سینا پایین می‌آید، سر او می‌درخشد. درخشش در زبان عبری، کاران گفته می‌شود.
اما زبان عبری بدون حروف صدادار نوشته می‌شود و سنت ژروم کاران را به اشتباه کِرِن خوانده بود که به معنی شاخدار است. این اشتباه باعث شد تا برای قرن‌‌‌‌‌ها در نقاشی‌‌‌‌‌ها و مجسمه‌ها، موسی با شاخ نشان داده شود. کلیشه توهین آمیز شاخدار بودن یهودیان نیز از همین اشتباه سرچشمه می‌گیرد.

یک اشتباه شیرین ژاپنی در ترجمه روز ولنتاین!

در دهه ۵۰ میلادی، شرکت‌های شکلات سازی تصمیم گرفتند تا مردم ژاپن را تشویق کنند که روز ولنتاین را جشن بگیرند. ترجمه اشتباه توسط یکی از کمپانی‌ها، باعث شد مردم تصور کنند که در این روز، رسم بر آن است که زنان به مردان شکلات هدیه دهند که تا امروز هم ادامه دارد. بنابراین، در روز ۱۴ فوریه، زنان ژاپنی به مردهایشان انواع شکلات‌‌‌‌‌های قلبی و ترافل هدیه می‌دهند و در روز۱۴ مارس، مردان همین کار را برای زنان می‌کنند. در این میان شرکت‌های شکلات سازی قطعا برنده هستند!

اشتباه ترجمه و مترجمان به پای کسب‌وکارتان نوشته می‌شود!

تمام این موارد را گفتیم؛ گاهی اشتباهات مترجمان بسیار گرانتر از چندصد میلیون دلار تمام شده، گاهی به قیمت نابودی یک نسل، به قیمت ریخته شدن خون میلیون‌ها انسان…
گاهی هم اعتبار یک کسب‌وکار با سر به زمین خورده است. برای ترجمه متون تجاری یا نامه‌های اداری اگر مترجم خوب در مجموعه خودتان ندارید، حتما به سراغ شرکت‌های ترجمه معتبر بروید.
در سبد انتخاب‌هایتان نام ترنسیس را از قلم نیندازید. بزرگترین جامعه مترجمان ایران در سایت ترنسیس گردهم جمع شده‌اند و روزانه پروژه‌های مهم و متعددی به سلامت به سرانجام می‌رسند.
اگر احیانا نیاز به ترجمه تخصصی داشتید نام ترنسیس را فراموش نکنید.