سیر تا پیاز ترجمه متون اقتصادی: هر آنچه که باید بدانید

ترجمه متون رشته‌های مختلف هرکدام نیازمند تخصص، دانش و اشراف به موضوعات مختلف آن دارد. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی ترجمه متون اقتصادی و شرایط حاکم بر آن بپردازیم، با ما همراه باشید.

مجموعه علوم اقتصادی شامل رشته‌های زیر است:

• اقتصاد و تجارت الکترونیک
• برنامه‌ریزی سیستم‌های اقتصادی
• علوم اقتصادیگرایش محیط زیست توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی
• اقتصاد شهری
• اقتصاد انرژی
• اقتصاد نفت و گاز
• اقتصاد هنر
• بانکداری اسلامی
• اقتصاد اسلامی

مادامی که زمینه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، صنعتی، مالی و علمی جامعه در جریان باشند، اقتصاد نیز بخشی از چرخۀ با اهمیت رشد است، از طرفی فعالین این حوزه به جدیدترین و معتبرترین مقالات اقتصادی دنیا نیاز حیاتی دارند. به علاوه، توسعه تجارت در بازارهای جهانی و رشد این بازار‌ها موجب اهمیت هرچه بیشتر ترجمه متون اقتصادی شده است؛ به همین خاطر است که ترجمه متون اقتصادی و مالی را شاخه‌ای از ترجمه تجاری می‌دانند.

ترجمه متون اقتصادی نیازمند چه ویژگی‌هایی است؟

یک مترجم برای ارائه بهترین کیفیت در ترجمه متون اقتصادی، باید مهارت‌های زیر را داشته باشد:

1) آشنایی با علم اقتصاد و جزییات آن

زمانی‌که مترجم مشغول به ترجمه متون اقتصادی می‌شود باید چند جنبه را در‌نظر داشته باشد: ارائه ترجمه‌ای مرتبط و منسجم؛ اجتناب از ابهام در ترجمه؛ داشتن اطلاعات عمومی در آن زمینه؛ توجه به تفاوت‌ها‌ی جزیی اصطلاحات خاص موجود؛ رعایت موارد خاص متن مبدأ؛ اجتناب از تغییر متن با ایجاد کلمه‌ها‌ی نا‌درست و ترجمه لفظ‌به‌لفظ و توجه به ‌این نکته که مترجم خوب فقط محتوا را باز‌آفرینی نمی‌کند، بلکه به شکل هم توجه دارد.

مترجم باید با اصطلاحات، آشنایی داشته باشد و به‌طور‌همزمان، معانی آن‌ها را درک کند. اغلب تأکید شده است که مشکل اصلی برای درک کامل متون فنی تنها واژگان تخصصی نیست، بلکه یک مقوله واژگانی حد‌وسط اصطلاحات عمومی و کاملاً فنی است. درک اصطلاحات و همچنین بافت خاص به‌کار‌برده‌شده، ضروری است و در‌صورت وجود معانی متعدد، راهنما‌یی جهت انتخاب معادل مناسب در بافت مورد‌نظر خواهد بود. این امر در جلوگیری از اشتباهات ترجمه و ابهام در معانی عمومی و خاص اصطلاحات متون اقتصادی، مؤثر است.

مثال‌هایی برای اصطلاحات تخصصی اقتصاد

مترجم همیشه باید با تحقیق‌ و جستجو از اصطلاحات به‌روز حوزه اقتصادی و مالی به‌کار‌برده‌شده آگاهی یابد، معانیشان را پیدا کند و تلاش کند تا در زبان مقصد معادل‌یابی را انجام داده و در‌صورت ‌لزوم برای آن‌ها تعریفی ارائه دهد. برای مثال:

عبارت Safe haven جایگاه امن (به دلیل ثبات و دوام، این بانک در این دوران بحرانی Safe haven نام گرفته است.)

کلمه Return در معنای عمومی، باز‌گشت به مکان یا فعالیت است و در معنای خاص، عایدی یا سود بهره است. همچنین، می‌توانید هر نوع ترجمه تخصصی متن اقتصادی را به ترنسیس بسپارید.

همچنین، مترجم باید از عبارات لاتین معین که اغلب در روابط عمومی تجاری به‌کار می‌رود، آگاهی داشته باشد. برای مثال:

به‌خودی‌خود :per se

بالفعل :de facto

برای این مقصود :ad hoc

2) توانایی ترجمه در بازه‌های زمانی کوتاه

ترجمه متون اقتصادی، در‌صورتی‌که بیشتر مربوط به موعد‌های تعیین‌شده و ثابت باشد، اغلب مستلزم مدت کوتاهی برای تحویل کار است. بنا‌بر‌این، مترجم باید به موعد‌ها و مهلت‌های مقرر، توجه کند یا علت تأخیر را به‌سرعت به کارفرما اطلاع دهد.

3) حفظ محرمانگی متون اقتصادی و تجاری

از ‌نظر قانونی، اسناد مالی و اقتصادی محرمانگی خاصی را می‌طلبند. اسناد ترجمه، اغلب شامل اطلاعات خصوصی هستند که باید در برابر انتشار سریع یا توزیع در نهاد‌های غیر‌دولتی، محافظت شوند. حفظ محرمانگی این اطلاعات و اطمینان از امنیت اسناد ترجمه، موضوعات مهمی هستند. عدم‌افشای اطلاعات، یکی از اصول بنیادی محرمانگی اسناد ترجمه است.

مشکلات رایج در ترجمه متون اقتصادی

شاید نو ‌واژگان، رایج‌ترین مشکل ترجمه متون اقتصادی و تجاری باشند، چرا‌که اصطلاحات جدید، با‌سرعت زیاد‌ی رو به افزایش هستند. بنا‌بر‌این مترجم باید بتواند کلمه یا عبارتی را که مناسب متن و فرهنگ زبان مقصد باشد، انتخاب کند. در‌ ابتدا، تعریف کلمه یا عبارت را در زبان خارجی پیدا کند و مقاله‌های مالی‌‌ روزنامه‌های خارجی را مطالعه کند. همچنین، مترجم باید سعی کند معادلی صحیح در زبان مقصد ایجاد کند.

قرض‌گیری، یکی از شیوه‌هایی است که در ترجمه متون اقتصادی کاربرد زیادی دارد. قرض‌گیری در زبان انگلیسی بسیار رایج است و یکی از شیوه‌هایی است که به سرعت در‌حال گسترش است. بنا‌بر‌این اغلب، در زبان فارسی عبارات جدید به‌راحتی قرض گرفته می‌شوند و این قرض‌گیری، حداقل تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که نظام زبانی معیار، عبارات را توضیح دهد.

ترجمه اختصارات نیز می‌تواند مترجم را به چالش بکشاند. برای مثال:

ROA: Return on assets    بازده دارایی

ROE: Return on equity     بازده حقوق صاحبان سهام    

یکی دیگر از موانع ترجمه انگلیسی به فارسی، هم‌ریشه‌های کاذب است (کلمه‌ها یا عباراتی در یک زبان که به‌دلیل شباهت به زبان دیگر، اغلب به‌اشتباه در همان معنا به‌کار می‌روند) و باعث می‌شود تصور کنیم ترجمه صحیحی ارائه می‌دهیم، در‌حالی‌که در‌واقع، به اشتباه ترجمه می‌کنیم. برای مثال کلمه ماشین و Machine.

ترجمه متون اقتصادی و مالی، ویژگی‌های زیادی دارد و مترجم باید بداند در مواجهه با یک اصطلاح خاص چگونه رفتار کند. بنا‌بر‌این توصیه می‌شود که مترجم با متخصصان این حوزه مشورت کند تا از کیفیت ترجمه مطمئن شود. بنا‌بر‌این، یکی از مشکلات اصلی ترجمه متون اقتصادی، انتخاب صحیح معادل کلمه است و مترجم، موظف است معادل صحیح را در بافت مورد‌نظر به‌کار ببرد.

ترجمه تخصصی متون اقتصادی و بانکی

در ترجمه متون اقتصادی باید خواست‌ها و الزامات کارفرما در تمامی مراحل مد نظر قرار گیرد. متن ترجمه باید در حین وفاداری به متن مبدا، کاملا روان باشد و حداکثر اطلاعات ممکن متن مبدأ را تا کوچک‌ترین جزئیات دقیقاً کند.

مترجمین اقتصادی و بانکی علاوه بر موارد یاد شدۀ بالا، باید برای ترجمه تخصصی متن و مقاله اقتصادی از جمله زمینه‌های زیر آمادگی داشته باشند:

• ترجمه اسناد و مدارک بانکی و بین‌بانکی
• ترجمه متون و مقالات تخصصی بانکی
• ترجمه اسناد و مدارک بیمه‌ای
• ترجمه اسناد و مدارک مالیاتی
• ترجمه متون تخصصی برنامه‌ریزی سیستم‌های اقتصادی
• ترجمه متون توسعۀ اقتصادی و برنامه‌ریزی

و اما نتیجه‌گیری

ترجمه متون اقتصادی و مالی یکی از دقیق‌ترین و وقت‌گیر‌ترین ترجمه‌ها است که نیازمند توجه و تمرکز زیادی از سوی مترجم است. مترجم باید جنبه‌های مختلفی از قبیل انتخاب معادل صحیح کلمه و کاربرد آن در بافت مورد‌نظر را بررسی کند و معادل‌هایی را به‌کار ببرد که از‌ نظر سَبکی با متن اصلی یکسان باشد و اصطلاحات را به‌طور صحیح ترجمه کند. نظر شما در این مورد چیست؟

نویسنده: نرگس رسولی