همه چیز درباره Proofreading: پروف ریدینگ چیست و چگونه انجام می‌شود؟

یادم می‌آید زمانی که عبارت پروف ریدنگ به گوشم خورد، سعی کردم با جستجو در گوگل تعریف دقیق آن را پیدا کنم؛ اما خب این جستجو نتیجه زیادی نداشت! مطالب فارسی آنقدر کم بود که به این فکر افتادم تا درباره Proofreading یک مقاله بنویسم.

در این مقاله می‌خوانید Proofreading چیست، یک پروف ریدر یا تصحیح‌کننده چه وظایفی دارد و برای تصحیح متن باید یه نکاتی را رعایت کرد؛ پس از دستش ندهید!

پروف ریدینگ چیست؟

خواندن آثار مکتوب و علامت‌گذاری و تصحیح خطاهای املایی، دستوری و علائم نگارشی Proofreading است.

در گذشته و قبل از چاپ مدرن، برای چاپ یک نوشته به صورتی سنتی حروف‌چینی دستی انجام می‌شد. ناشران یک نسخه اولیه از متن را آماده می‌کردند (به آن Proof گفته می‌شد) و یک مصحح آن را بررسی و ایرادات آن را مشخص می‌کرد.

این کار برای جلوگیری از چاپ هزاران نسخۀ پر اشتباه بود. حالا و با چاپ مدرن و دیجیتال، تصحیح هم در محیط رایانه انجام می‌شود. البته جالب است بدانید هنوز کسانی هستند که علامت‌گذاری نسخه‌های فیزیکی را تریج می‌دهند! (پایین‌تر دلیل این کار را می‌گوییم)

تفاوت پروف ریدینگ با ویرایش چیست؟

تصحیح و پروف ریدینگ درواقع بخشی از فرآیند ویرایش متن محسوب می‌‎شود؛ در نتیجه طبیعی است که ویرایش موارد عمده‌تری را شامل شود.

برای درک بهترتان تفاوت‌های اساسی ویرایش و Proofreading را در جدول بالا آورده‌ایم.

چرا پروف ریدینگ مهم است؟

به مثال زیر دقت کنید تا اهمیت Proofreading را درک کنید.

حتی اگر سریال بازی تاج و تخت یا همان game of thrones معروف را ندیده باشید احتمالاً نامش را شنیده‌اید؛ یکی از شاهکارهای دنیای تخیل و حماسه است و در تمام دنیا طرفداران زیادی دارد.

در اوایل سال 2019 این سریال روزهای پایانی خود را می‌گذراند و با پخش هر قسمت هزاران نفر به صورت همزمان آن را تماشا می‌کردند. ( تماشا که چه عرض کنم، آن را می‌بلعیدند!)

در یکی از قسمت‌ها در کمال ناباوری یک فنجان یک‌بار مصرف استارباکس دیده شد و تصاویر آن به عنوان یک گاف بزرگ در شبکه‌های اجتماعی، دست به دست می‌شد!

تهیه‌کنندگان سعی کردند این اشتباه را در مدت زمان 48 ساعته‌ای جبران کنند و فنجان یک‌بار مصرف از نسخه‌های بعدی آن قسمت حذف شد؛ اما از ذهن مخاطبان و لیست سوتی‌های طلایی دنیای فیلم و سریال خیر!

از این داستان چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ تمرکز مخاطب همیشه بر روی داستان و مسیر نیست، تمرکز او روی خطاها هم هست.

🟢 شما در مقاله علمی خود اشتباهی داشته‌اید؛ این اشتباه از چشم خودتان و یا ویراستار دور مانده است و مقاله الان در دست داوران است، چه تصویری در ذهن او شکل می‌گیرد؟

«احتمالاً یک فرد بی‌مسئولیته که حتی زحمت اصطلاح خطاها رو هم به خودش نمی‌ده! به نظرم شایستگی لازم رو نداره؛ می‌تونیم به گزینه‌های دیگه هم فکر کنیم».

شاید فکر کنید اغراق است اما غلط‌های املایی و دستوری دقیقاً چنین تأثیری بر مخاطب دارد! این موضوع در نوشتن و ترجمه رزومه هم وجود دارد.

🟢 از طرفی وقتی مخاطب در حال خواندن یک متن است، در مسیری که شما مشخص کرده‌اید، در حال حرکت است. یک کلمۀ اشتباه یا ترکیب غلط در قواعد دستوری او را از این مسیر دور می‌کند.

ذهن او به صورت ناخودآگاه درگیر تصحیح اشتباه شما می‌شود و متن شما دیگر اثر لازم را نخواهد داشت.

در واقع پروف ریدینگ از چنین فجایعی جلوگیری می‌کند! پس نباید نادیده گرفته شود.

وظایف Proofreader چیست؟

حالا که می‌دانید پروف ریدینگ چیست و چه اهمیتی دارد وقت آن است که وظایف یک پروف ریدر یا تصحیح‌کننده را برایتان شرح دهیم:

• غلط‌های املایی، دستوری، نگارشی بررسی کند؛
• از سالم‌بودن لینک‌های استفاده شده در متن مطمئن شود؛
• تایید کند که متن به راهنمایی سبکی که نویسنده انتخاب کرده است، پایبند است؛
• از صحت کپشن تصاویر مطمئن شود؛
• مطابقت هدف و محتوا را تایید کند.

یک پروف ریدر باید دقیق بوده، تسلط کامل بر زبان موردنظر داشته باشد و دستور زبان و اصول علائم نگارشی را بداند.

برای شروع کار پروف ریدینگ می‌توانید …

• با ویرایش مقالات دانشگاهی و روزمه دوستان خود شروع کنید؛
• نمونه‌کارهای خود را برای ارائه آماده داشته باشید؛
• سعی کنید اطلاعات خود را درباره نوشتن و سبک‌های مختلف بالا ببرید.

می‌توانیم وظیفه پروف ریدنیگ مقاله خود را بر عهده بگیریم؟

پاسخ این سؤال به نیاز و شرایط شما بستگی دارد:

• اگر دوستی دارید که فکر می‌کنید توانایی لازم برای بررسی و تصحیح متن شما را دارد، سپردن متن به او هم فکر بدی نیست. نظارت فرد دومی بر ماجرا گزینۀ خوبی است.
• استخدام یک پروف ریدر می‌تواند این روند را ساده‌تر کند؛ یک مصحح دانش کافی دارد، با این صنعت آشناست و تشخیص اشتباهات برایش آسان است. اگر زمان و مهارت لازم را ندارید به دنبال استخدام یک مصحح باشید.
• استفاده از سایت‌ها و نرم‌افزارهای پروفریدینگ استفاده کنید.
• حجم کار، نوشته‌ها یا مقالات شما چقدر است؟ اگر از زمان و مهارت نوشتن خود مطمئن هستید، فرآیند ویرایش و پروف ریدینگ برایتان دشوار نخواهد بود.

در ادامه چند نکته برای انجام کار پروف ریدینگ آورده‌ایم که رعایت آن خالی از لطف نیست.

در پروف ریدینگ چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

اگر پروژۀ شما یک مقاله یا پایان‌نامه باشد و خودتان از پس بررسی اشتباهات جزئی آن برمی‌آیید این بخش را بخوانید. این موضوع در بررسی ترجمه پایان نامه هم به کارتان می‌آید.

• خودآگاهی داشته باشید

قبل از شروع کمی وقت بگذارید و عادت‌های نوشتاری بد خود را پیدا کنید؛ منظور از عادت نوشتاری بد اشتباهات رایجی است که شخص بارها آن را تکرار می‌کند، مثلا استفادۀ نادرست از یک نکتۀ گرامری یا غلط املایی در کلماتی خاص.

این کار به شما کمک می‌کند که به چنین اشتباهاتی توجه ویژه نشان دهید و چیزی از قلم نیفتد.

• متن خود را بلند بخوانید

خواندن متن آن هم با صدای بلند می‌تواند در فهم ساختار دستوری جملات و پیدا کردن ترکیب صحیح مؤثر باشد. شنیدن کلمات دید بهتری به شما می‌دهد.

• استراحت کنید

دور شدن از متن و بازگشت دوباره، مانند این است که توانایی تشخیص شما بازیابی شده و چشمتان با نیروی تازه‌ای می‌تواند اشتباهات را پیدا کند.

در مدت زمان پروف‌ریدینگ کمی قدم بزنید، آب بنوشید و یا حتی چند دقیقه مدیتیشن کنید تا ذهنتان تنظیم شود.

• فقط یک کار را انجام دهید

بدترین کار در پروف ریدنگ تلاش برای برطرف کردن اشتباهات در یک مرحله است!

برای تصحیح مؤثر باید چندین مرتبه متن را بخوانید و هر بار تمرکزتان روی یک نوع اشتباه باشد؛ برای مثال، بار اول سعی کنید اشتباهات دستوری را پیدا کنید و در مرحله بعد زمان خود را بر اصلاح غلط‌های املایی بگذارید.

• یک فاصله زمانی داشته باشید

اگر نویسنده متن خودتان هستید، بلافاصله بعد از نوشتن، Proofreading را انجام ندهید؛ چند روزی زمان بگذارید و بعد سراغ نوشته‌های خود بیاید.

وقتی شما در حال نوشتن یک متن هستید، دستان شما از ذهنتان کندتر است و اشتباهاتی این وسط رخ می‌دهد؛ حالا اگر اصلاح نهایی متن را بلافاصله بعد از نوشتن انجام دهید، بسیاری از اشتباهات را نخواهید دید چون …

• ذهن شما آن‌ها را صحیح خواهد دید
• چشمتان به آن‌ها عادت دارد و مجدداً ذهنتان آن‌ها را درست می‌بیند

• بررسی نسخه چاپی را امتحان کنید

نگاه کردن به مانتیور یا صفحۀ تلفن همراه به مدت طولانی در نهایت باعث می‌شود بسیاری از خطاهای رایج را از دست بدهید. پروف ریدینگ یک نسخۀ چاپی از روش‌های صحیح و قابل اطمینان بوده و تمرکز و دقت چشم روی نسخه چاپی بیشتر است.

در پایان …

سعی کردیم در این مقاله بگوییم Proofreading چیست و دقیقاً چه چیزهایی را شامل می‌شود. حالا اهمیت آن را بهتر درک می‌کنید و احتمالاً آن را جز مراحلی از نهایی شدن کار استخراج مقاله از پایان نامه، ترجمه مقاله، انتشار مقاله، ترجمه کتاب و دیگر پروژه‌های خود در نظر خواهید گرفت. اگر برای متن خود به ویرایش تخصصی نیاز دارید، روی کمک ما در ترنسیس حساب کنید.

مشتاقانه منتظر نظرات و سؤالات احتمالی شما هستیم!